“Ali i ako su se Srbi pokrstili i pak su zadržali i na dalje mnoge svoje običaje iz neznaboškog doba. Tako su o prazniku Božiću, vršili sve one običaje koje su vršili o neznaboškom prazniku Koledu: ložili Badnjak, mesili česnicu; imali polažajnika i t. d. što i danas traje. Isto tako zadržato je, i do današnjeg dana održano je, neznaboško verovanje u: vile, veš-tice, zmajeve snove, vradžbine i t. d. što treba is-korenjivati, jer je to neistinitio i štetno.“ (Milan S. Ubavkić, Istorija Srba po domaćim i stranim izvo-rima i piscima, Knjiga I, Drugo prerađeno i dopu-njeno izdanje, Štampano u Kr. sr. državnoj štampa-riji u Beogradu, 1886, str. 82)
"U Srbiji opet zvali su ih Babunima jer ih je najviše bilo oko planine Babune nad Prilepom u Maćedoniji, ili Poluvercima, jer su se dosta držali i Pravoslavlja. – Međutim, oni sami u Bosni i Hercegovini nazivahu se uvek samo Hrišćanima ili Krstjanima.” (Radoslav M. Grujić, Pravoslavna Srpska Crkva, Izdavačka knjiža-rnica Gece Kona, Beograd, 1921; II izdanje (reprint) Svet-lost – Kalenić, Kragujevac, 1989, str. 38)
“Broj Bogomola bio je u to doba već prilično velik, pa su i neka ugledna vlastela srpska pripadala toj je resi, koja je bila mnogo bliža starom srpskom Mno-goboštvu nego Pravoslavlje.” (Radoslav M. Grujić, Pravoslavna Srpska Crkva, Izdavačka knjižarnica Gece Kona, Beograd, 1921; II izdanje (reprint) Svetlost – Kalenić, Kragujevac, 1989, str. 14)
Srpski pravoslavni krstjani, od romejske Ortodoksne i papske Rimokatoličke crkve lažno nazvani bogu-milima, babunima i patarenima, bili su POLUVERCI, jer iako kršteni po pravoslavnom obredu stare Apo-stolske crkve ni staru srpsku vjeru nisu potpuno odbacili. Crkva krstjana nije priznavala vlast rimskog pape ni carigradskog patrijarha, nego je bila auto-kefalna crkva u kojoj je u Petrovoj crkvu u Rasu Nemanja iz rimokatolicizma prešao u pravoslavno krstjanstvo:
" I ako se nadje poluverac, koji je uzeo hrišćanku, ako usthe da se krsti u hrišćanstvo, a ako se ne krsti, da mu se uzme žena i deca i da im se dade deo kuće, a on da se izgna." (Zakonik cara Dušana, Član 9)
“Ali i ako su se Srbi pokrstili i pak su zadržali i na dalje mnoge svoje običaje iz neznaboškog doba. Tako su o prazniku Božiću, vršili sve one običaje koje su vršili o nez naboškom prazniku Koledu: ložili Badnjak, mesili česnicu; imali polažajnika i t. d. što i danas traje. Isto tako zadržato je, i do današnjeg dana održano je, neznaboško verovanje u: vile, veštice, zmajeve snove, vradžbine i t. d. što treba isko renjivati, jer je to neistinitio i štetno.“ (Milan S. Ubavkić, Istorija Srba po domaćim i stranim izvo-rima i piscima, Knjiga I, Drugo prerađeno i dopunje-no izdanje, Štampano u Kr. sr. državnoj štampariji u Beogradu, 1886, str. 82)
“Balkanske gravure, s prikazom para jahača okrenu tih jedan prema drugome, upućuju da su ta bo-žanstava mitraistička, a ne grčka. Međutim, uklju-čenjem ljiljana i svastika na njihovim gravurama stećaka, pretpostavljam da je Daleki istok porijeklo kulta, original magova, kroz magovski surbanizam snažno prisutan u Bugarskoj, te u paganskoj Rusiji, također. Možda su ove ikone slikane ili gravirane od surbanita/hrišćansko 'dvovjerje’.” (John Smith, Chri-stianiti’s Greatest Controversy – Prelude to Geno-cide, Archangel Publishing, Victoria, Australia, 2004. p. 176-177)
"Kad je prestala bila u narodu propoved istinite vere u srpskim predelima, i kad je prostota bila ovladala u narodu te se usled toga pojaviše i umnožiše jeresi i svako zlo u narodu: tada srpski vladaoci do Ne-manje ne obraćahu na to pažnju svoju, i nisu se ni malo brinuli, da ta zla iskorene, sve dotle, dok se nije pojavio veliki župan Stefan Nemanja. Nemanja je prvi otpočeo da i ovo zlo tamani u srpskom na-rodu. Ali je u ovome malo uspeo, i ako je mnoge i za to izbio i proterao iz zemlje; pa čak i vampire palio. Ta nesrećna mana i bolest, koja beše prenesena u narod još iz neznaboštva, beše se tako duboko ukorenila, da ju je bilo čisto nemoguće uništiti. Ona je u narodu vazda trajala, pa čak i danas u XIX prosvećenom veku još u veliko traje.” (Nikanor Ru-žičić, Istorija Srpske Crkve, Knjiga druga, Kraljevska srpska državna štamparija, Beograd, 1895, str. 29)
“Po povratku iz Carigrada Nemanja ustane protivu bogumila i ostataka mnogoboštva. Dva glavna uzro-ka pokre nula su ga na takvu radnju. Bogumili su štitili plemenski 18 sklop i bili protivnici crkvene jerarhije. Kako je bilo preve deno jevanđelje na slovenski jezik, oni u njemu nađu oslonac za “КРЬCTIANCKO” bratstvo. Nemanja je ništio ple-menski život i zavodio državnu centralizaciju, crkve-nu jerarhiju, pa se sukobi s bogumilima. Zato ih Nemanja oglasi svojim pro tivnicima, a jerarhija jereticima i protivnicima Božijim.” (Pantelija Slavkov Srećković, Istorija srpskoga naroda, Knjiga II, Kra-ljevsko-srpska državna štamparija, Beo grad, 1888, str. 25)
“Od tog gonjenja pobegoše mnogi Bogomoli u Bos-nu – banu Kulinu, gde se nastaniše i umnožiše. A u Raškoj ostade sada Pravoslavlje kao jedina narod-na vera; i ako se i tu još dugo posle toga nalazilo pritajenih pristalica Bogomolstva i Mnogoboštva.” (Radoslav M. Grujić, Pravoslavna Srpska Crkva, Izdavačka knjižarnica Gece Kona, Beograd, 1921; II izdanje (reprint) Svetlost – Kalenić, Kragujevac, 1989, str. 14)
“U smeri tom, on je pre svega upotrebio bio svu svoju moć na uništenje bogumilske jeresi, koju, zaista i protera iz svoje države.” (Nikanor Ružičić, Istorija Srpske Crkve, Knjiga II, Beograd, Kraljevska srpska državna štamparija, 1895, str. 16)
“I SVE SVOJE OTAČASTVO NAUČI, I SVEČASNU VERU HRISTOVU USTANOVI DA SE JASNO I VELEGLASNO SLAVI I KLANJA PRESVETOJ I ŽI-VOTVOREĆOJ TROJICI: OCU I SINU I SVETOME DUHU, ISKORENIVŠI JERETIČKU I MNOGOBO-ŽAČKU PREVARU PO CELOME SVOME OTAČA-STVU, TAKO DA SVI BUDU HRIŠĆANI, SLUŽEĆI JEDINOME ŽIVOME BOGU, MALI I VELIKI, RO-BOVI I SLOBODNI, MLADI I STARI, BOGATI I UBOGI. I NIKO SE NE NAĐE DA SE PROTIVI NJEGOVOJ BLAGOČASTIVOJ ZAPOVESTI; PA AKO SE KO I NE SA LJUBAVLJU OBRAĆAŠE, NO IPAK OD STRAHA PREMA ONOME KO JE ZA-POVEDIO, NE ZAOSTAJAŠE. I TAKO SE BOŽJOM BLAGODAĆU I MOLITVAMA PREPODOBNOGA OCA NAŠEGA SVI SE SABRAŠE U SVETU SA-BORNU I APOSTOLSKU CRKVU POŠTO NJE-GOVA DOBRA VERA BEŠE U SPREZI SA VLAŠ-ĆU. RADI TOGA SVA ZEMLJA NJEGOVA OTA-ČASTVA NAVIČE U JEDNO VREME SLAVITI HRI-STA SA OCEM I SVETIM DUHOM. TADA IŠČEZE OD NAS PREVARNI MRAK IDOLSKE PREVARE MNOGOBOŽJA I MOLITVAMA PREPODOBNOGA OCA NAŠEGA JAVIŠE SE PO CELOM OTAČA-STVU NJEGOVU ZRAKE DOBRE VERE, I RAZ-RUŠIŠE SE ŽRTVENICI, PODIGOŠE SE CRKVE HRISTOVE, I RAZBIŠE SE IDOLI A JAVIŠE SE IKONE SVETIH; BESI POBEGOŠE, A SVEČANI KRST HRISTOV OSVETI SVU ZEMLJU....” (Do-mentijan, Život Svetoga Simeuna)
"…I blagdaću datoj ti od Boga prelesni mrak bez-božnih jeretika odagna i jeres njihovu istrijebi, i ka-pišta njihova razruši, i idole njihove skrši, i zloslovnu pamet njihovu zlu istrijebi i slavu njihovu bez ostatka ugasi...” (Domentijan, Život Svetoga Simeuna)
Dvovjerni krstjani su Slavu naslijedili od Srba sta-rovjeraca, jazičnika. s kojima su živjeli u slozi brat-ske plemenske ljubavi. Nemanja je zabranio Krsnu slavu i završno sa desptom Stefanom Lazarevićem i Đurđem Brankovicem nema crkvenog ili istorijskog dokaza iz njihovog vremena da je iko od Nemanjića, njihove vlastele i nasljednika slavio Slavu. Razlog zabrane su strogi kanoni romejske Ortodoksne crk-ve kojoj je duhovnu vlast nad Srbima Nemanja pre-dao po ugušenje Crkve krstjana:
"Učitelju i načelniku njihovu jezik ureza u grlu nje govu, što ne ispoveda Hrista, sina božjeg. Knjige njegove nečastive spali, i izagna ga, zapretiv da se nikako ne ispoveda niti pominje trikleto ime. I sa-svim iskoreni tu prokletu veru, da se i ne pominje nikako u državi njegovoj, nego da se slavi jedno-bitna i nerazdeljiva i životvorna Trojica: Otac i Sin i sveti Duh, svagda i sad i uvek na veke vekova. Amin.” (Stefan Prvovenčani, Život Svetog Simeona)
Iako po cijenu života, Crkva krstjana održavala se tajno u običnom srpskom narodu sve kraja 19. vi-jeka, a neki elementi starovjerja traju i danas kao, npr. pajenje badnjaka, Slava i pogrebni običaji.
No comments:
Post a Comment