Zašto se ne zna tačan datum Isusovog raspeća i vaskrsenja? To je zbog toga što Isus, ako je i postojao, za Rimljane nije bio važna ličnost i Pilat nije smatrao potrebom i obavezom da njegovu osudu na smrt raspećem službeno evidentira za imperatora i Senat.
A sad malo od jevrejskom kalendaru u Isusovo vrijeme:
"Prava jevrejska godina počinje sa mjesecom Tišri, na jesenji ekvinocij — fakt koji sugeriše egipatski original. Ovo je ostao početak građanske godine; crkvena godina počinje sa mjesecom nisanom šest mjeseci ranije na proljetni ekvinocij." [1]
Godine 31. nove ere proljetni ekvinocij padao je na kasnije ustanovljeni hrišćanski praznik Blagovijesti 25. marta julijanskog kalendara i taj dan bio je 1. dan jevrejskog mjeseca nisana. Pogledajmo šta o nisanu piše u Drugoj knjizi Mojsijevoj:
"| reče Gospod Mojsiju i Aronu u zemlji misirskoj govoreći: 'Ovaj mjesec da vam je početak mje-secima, da vam je prvi mjesec u godini. Kažite svemu zboru Izrailjevom i recite: desetog dana ovog mjeseca svaki neka uzme jagnje ili jare, po porodicama, po jedno na dom; Ako li je dom mali za jagnje ili jare, neka uzme k sebi susjeda, koji mu je najbliži, s onoliko duša koliko treba da mogu pojesti jagnje ili jare. A jagnje ili jare da vam bude zdravo, muško, od godine; između ovaca Ili između koza uzmite. I čuvajte ga do četrnaestog dana ovog mejseca, a tada savkoliki zbor Izrailjev neka ga zakolje uveče." (2. Moj.12,1-5)
Pogledajmo kalendar za 31. godinu u Palestini: proljetni ekvinocij 31. godine bio je 25. marta i to je prvi dan nisana. Dan ranije, u subotu 24. marta Isus je u Vitaniji vaskrsao Lazara u četvrtom danu Lazareve smrti, što je simbolika tri mjeseca zime i četvrti dan je kao četvrti mjesec godine i prvi mjesec proljeća. Lazarevo vaskrsenje simbol je proljetnog vaskrsenja prirode. Sutradan nakon Lazarevog vaskrsenja je 25. mart, prvi dan proljeća i Isus je tog dana na magarcu ujahao u Jerusalim:
"A sutradan, mnogi od naroda koji bješe došao na praznik, čuvši da Isus ide u Jerusalim, uzeše grane od finika i izidoše mu na susret, i vikahu govoreći: Osana! Blagosloven koji ide u ime Gospodnje, car Izrailjev." (Jovan,12,12-13)
Isus vaskrsava Lazara 24. marta, 25. marta na magarcu ulazi u Jerusalim i to je Cvjetna nedjelja, Vrbica, 1. nisan na prvi dan proljeća i judejska crkvena Nova godina. Narod svečano dočekuje Isusa pozdravljajući ga kao Mesiju i cara Izrailjeva. Tada se sastaju glavari sveštenički, vijećaju šta da rade sa Isusom i odluče da ga ubiju:
"Ako ga ostavimo tako, svi će ga vjerovati, pa će doći Rimljani i uzeti nam zemlju i narod. (Jo-van,11,48)
Međutim, u Jovanovom jevanđelju piše da je zbog fariseja odmah nakon Lazarevog vaskrsenja Isus morao da se krije u obližnjem gradu Efraimu:
"A Isus više ne hođaše javno među Judejcima, nego odande otide u kraj blizu pustinje u grad koji se zove Efraim i ondje hođaše s učenicima svojim." (Jovan,11,54)
Nakon toga Jovan kaže:
"I Isus pre pashe na šest dana dođe u Vitaniju gdje bijaše Lazar, koji je umro, koga podiže iz mrtvijeh." (Jovan,12,1)
Šesti dan pred pashu je subota 7. nisana, tj. 31. mart. Jovan kaže da je sutradan, dakle u nedjelju 8. nisana, tj. 1. aprila, Isus na magarcu ušao u Jerusalim i da je tek tada sa palminim grančicama dočekan od naroda i pozdravljen kao Mesija i car Izrailjev.
Po Jovanu Isus je bio u Vitaniji šesti dana prije Pashe kod Lazara u kući. Kod Mateja i Marka stoji da je Isus dva dana prije Pashe bio u Vitaniji u kući Simona gubavog i neka žena ga miropomazala dok je sjedio za trpezom (Mateja,26,6-7; Marko,14,1-3). Ni jedan od njih ne pominje ni Lazara ni Mariju. Dva dana prije Pashe je srijeda 11. nisana, tj. 4. aprila i tada Juda odlazi prvosveštenicima da izda Isusa (Mateja, 26,14; Marko, 11,10). Luka ne spominje Vitaniju, nego neko selo u koje je Isus svratio i u kojem ga u svoju kuću primila i ugostila Marta, dok je njena sestra Marija sjedila kod nogu Isusovih slušajući Isusovu besjedu (Luka,10,38-39).
Slijedi logični redoslijed: Isus vaskrsava Lazara u subotu 24. marta. Sutradan 25. marta je prvi dan nisana, prvi dan proljeća i po Mojsijevom zakonu judejska crkvena Nova godina. Isus iz Vitanije stiže u Jerusalim da proslavi 1. nisan i judejsku Novu godinu. Po ranijem običaju za prvi dan proljeća narod srdačno pozdravlja Isusa palminim lišćem pozdravljajući ga kao Mesiju i cara judejskog. Fariseji se uplaše da Rimljani ne čuju da su Judeji proglasili svog Mesiju za cara i odlučuju fariseji da Isusa ubiju. Isus bježi iz Jerusalima i sklanja se u grad Efraim i ponovo se vraća u Jerusalim šestog dana pred Pashu. Pri povratku opet svraća u Vitaniju gdje susreće Lazara, Martu i Mariju i tada ga Marija pomazuje mirom.
Po Mojsijevom zakonu 10. dan nisana je dan na koji se odabire jagnje ili jare za Pashu. Od 1. nisana na prvi dan proljeća 25. marta deseti dan je na utorak 3. aprila. Četrnaesti dan nisana je subota 7. aprila (treba da se podsjetimo da je po starozavjetnom hebrejskom kalendaru novi dan počinjao po zalasku Sunca prethodnog dana, dakle je pashalna subota počela u petak uveče čim je zašlo Sunce i tad se kolje pashalno jagnje ili jare). Tog petka bio je 13. dan mjeseca nisana (6. april) i tada je Isus raspet na krstu, a vaskrsao u nedjelju 8. aprila.
Ne zna se kad su Jevreji počeli da slave Pashu na pun Mjesec nakon proljetnog ekvinocija, ali je očito da su početkom nove ere Pashu proslavljali po sunčanom kalendaru. Jednu reformu jevrejskog kalendara uradio je 358. godine [2]. Rabbi Hilel II i moguće je da je promjena tada učinjena ili su to ranije učinili autori Usmenog predanja (Mishna) početkom 3. vijeka.
..............................
[1] Alexander Philip, The calendar: its history, structure and improvement, Cambridge, The University Press, 1921, pg. 25.
[2] Ibid.
No comments:
Post a Comment