Srednjovijekovni slavenski ratnik sa kopljem.
Izgled koplja kao dokaz datiranja srednjevijekovnog stećka (Gračanica, Visoko). Isto takvo koplje prikazano je u Perunovoj ruci na kamenu uzidanom u zid crkve u Žrnovnici kod Splita, a jedan primjerak takvog koplja nalazi se u Vojnom muzeju u Beogradu.
Koliko su stećci stari, odnosno od kad se klešu i podižu, vrlo je teško pitanje. Retrospektivnu genezu stećaka možemo pratiti od početka 20. i kraja 19. vijeka pa 12. vijeka jer su ili datirani ili su na njima ukrasni motivi oružja čija je vizuelna forma bila karakteristika određenog doba. Pod nekim stećcima nađeni su grobovi sa dijelovima odjeće i nakitom. Tako po natpisima, izgledu oružja, odjeće i nakita datiraju neke stećke srednjeg vijeka.
Šljem na stećku (Koper-Vrelo Sitno, Makarska) i šljem na tračkom konjaniku postavlja pitanje o starosti nekih stećaka.
Ali, pod nekim stećcima nema grobova, jer su se pokojnici spaljivali i humke sa stećcima podizane su samo na urnama sa pepelom. O tome i Homer u Ilijadi govori:
"Nebeski oblačnik Zeus progovori tad Apolonu:
'Deder, mili mi Febe, iznesi Sarpedona divnog
Sad iz strijela i kiv sa njega očisti crnu,
Pa ga odnesi dalje i okupaj tada u r'jeci
Te ga ambrosijom namaž', obuci u haljine vječne,
Snu ga i Smrti, dvoma bliznadma, ostavi onda,
Pratiocima hitrim, a oboje brzoće njega
Pren'jeti na polje rodno u široku likijsku zemlju;
Tu će ga braća sahranit i rođaci i hum će grobni
Nasut i metnuti stećak, jer čast je mrtvima takva'."
(Homer, Iliada, 16,665-675, prevod: T. Maretić)
'Deder, mili mi Febe, iznesi Sarpedona divnog
Sad iz strijela i kiv sa njega očisti crnu,
Pa ga odnesi dalje i okupaj tada u r'jeci
Te ga ambrosijom namaž', obuci u haljine vječne,
Snu ga i Smrti, dvoma bliznadma, ostavi onda,
Pratiocima hitrim, a oboje brzoće njega
Pren'jeti na polje rodno u široku likijsku zemlju;
Tu će ga braća sahranit i rođaci i hum će grobni
Nasut i metnuti stećak, jer čast je mrtvima takva'."
(Homer, Iliada, 16,665-675, prevod: T. Maretić)
Da li su arheolozi pod nekim stećkom našli urnu sa pepelom, o tome se ništa ne zna, a i da su našli, državni cenzori spriječili bi da se to objavi, a to bi učinili i danas. Na jednom stećku kod Stoca je natpis sa 739. god. (po drugom tumaču to 631. god.), ali se tumači slažu da je to greška pisara, što je zaista moguće.
Sumerski piktografski znak Ր znači PAR i isti je znakovima na stećku (Zeleno polje, Rogatica). Keltsko (gaelik) PARAS znači NEBO. Srpsko PARA je VODA NEBA. Sanskritsko PERU je VATRA, SUNCE.
Na nekim stećcima nema ukrasnih motiva, a na nekima su motivi čiju upotrebnu nalazimo u vremenu sumerske i egipatske civilizacije (jedan primjer na slici iznad). Šta ćemo sa njima?
No comments:
Post a Comment