VEDSKI SMISAO VARINDANA

Mliječni put (plava boja) kao Varunina nebeska rijeka, galaktički ekvator (roze linija), Sunčeva ekliptika (zelena linija) i zimski solsticij (tačka B).

 

         Srbi prehrišćani i dovjerni krstjani poštovali su prirodu i svemu u prirodi odavali dostojnu čast. Poštovali su sve četiri elementa prirode među kojima je i voda. Tako Emilian Lilek navodi da su poštovali vrela, bunare, potoke, rijeke i jezera i darivali ih pri prolazu ili prelazu: darivali su novce, ali i druge stvari kao marame, čarape, itd. (1)

         Varindan je posvećen vedskom bogu Varuni koji je bog nebeskih voda. Uoči Varindana kuva se žito zvano varica. Rano izjutra na Varindan varica se nosi na potoke, izvore i rijeke. Njome posipaju vodu i govore: "Dobro jutro, hladna vodo! Mi tebi varice, a ti nama vodice i jariće, janjiće i muške glavice i svake srećice!" (2)

         Kojem je vremenskom zbivanju posvećeno ritualno kuvanje varice i njeno posipanje po vodi? To je vrijeme pred prvi dan zime (pred zimsku kratkodnevnicu na zimski solsticij) kad Sunce prelazi južni krak Mliječnog puta koji se pruža nebom kao Varunina nebeska rijeka.

         Pogledajmo priloženu mapu neba: u tački A Sunce se nalazi krajem novembra i početkom decembra (-21° DEC). Do prvog dana zime u tački B preostaje tri sedmice, a od Varindana 17. (4.) decembra do Božića 7. januara (25. decembra) je tri sedmice. Krajem stare i početkom hrišćanske ere na Božić 25. decembra julijanskog (7. jan. greg.) kalendara padao je prvi dan zime.

         Tako vidimo da je krajem stare i početkom nove ere Varindan kalendarski dan kojim je bilo obilježeno vrijeme tri sedmice pred prvi dan zime, vrijeme kad Sunce prelazi južni krak Mliječnog puta koji je nebeska rijeka boga Varune. U naše doba Varindan je na pet dana pred prvi dan zime, jer je u julijanskom hrišćanskom kalendaru Varindan postao nepokretni praznik, a Sunce se kroz kalendar pomjerilo sa 25. na 9. decembar (22. dec. greg.) julijanskog kalendara.

         Običaj naših starih bio je da pri prelasku rijeke daruju rijeku kako bi je umilostivili da ih ne udavi i da ih što lakše propusti da pređu. Sunce takođe treba da pređe Varuninu rijeku i to u vrijeme kad je snagom nejslabije. Pošto su Sunce smatrali svojim Bogom i svojim rodom, kuvanom varicom Srbi daruju Varunu da njegova rijeka ne bi progutala iznemoglo Sunce ili ga ometala da pređe na drugu stranu (tačka C).

         Zašto se Varuni poklanja žito? Zato jer je žito čovjeku dar od Boga, žito je Božije, a i Hrist je rekao: "Dajte caru ono što je carevo, a Bogu ono što je Božije."

 

         Od Varindana do srbske (pravoslavne) Nove godine ima četiri sedmice, tj. mjesec dana. To svjedoči da je izvorno vedsko vrijeme upostavljanja Varindana kao praznika bilo prije 2900 godina, jer je u to vrijeme 1. januara julijanskog kalendara bio prvi dan zime.

......................
        (1) Emilian Lilek, Vjerske starine iz Bosne i Hercegovine, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, Broj VI, Sarajevo, 1894. str. 34.
         (2) Vuk. St. Karadžić, Život i običaji naroda srpskoga, Beč, 1867, str. 1.